Marta Gajić: Uplitanja (2020.)
Kataloški tekst za samostalnu izložbu Marte Gajić u galeriji Božidarca u Beogradu, 23.12.2020. – 08.01.2021. Za više informacija o umetnicinom radu posetite njen Instagram nalog, a katalog možete skinuti ovde. Hvala Nina na povezivanju!
Stvaralaštvo Marte Gajić bi se najlakše moglo smestiti pod termin art brut. To je umetnost koja neguje sirovi izraz, van akademskih tokova, koja je često sredstvo za bavljenjem psihičkim zdravljem i načelno dolazi od ne-umetnika. I zaista, ona je samouka. Na početku je crtala prstima, dok u poslednje vreme radi i sa četkicama, akrilom i uljem na platnu. Slike su izrazito dvodimenzionalne, izbegavajući iluziju prostora (osim onog simboličnog), sa centralnim fokusom, dajući prednost direktnoj komunikaciji narativa i posmatrača. Većina njenih motiva su naga tela, lica, životinje i apstraktni pejzaži, često mračnih tonova i osećaja teskobe, kao i nadrealnog. Stilski, oni podsećaju na istorijske pravce poput primitivizma, simbolizma i čak nadrealizma, koje sve ujedinjuje zanimanje za ljudsku psihu i maštu. Međutim, umetnicin cilj nije svesno referisanje na istoriju umetnosti, nego lično istraživanje sveta nesvesnog i neverbalnog.
Princip slikanja je intuitivan: počinje se od osećanja i boja, bez velikog planiranja unapred. Prema rečima umetnice, brojna ljudska tela, ponajviše žena – isprepletena, naga, u grču, ili fragmentirana – otkrivaju psihosomatski odnos prema slikanju. U njemu se ona kroz (projektovano) telo i fizički čin slikanja suočava sa akutnim emocijama i psihom, a posledično i sa svetom oko sebe. Ovaj način rada podseća na umetničku terapiju, ali je usmeren pre svega ka samoj sebi, koji Marta razvija komplementarno sa studijama psihoterapije, što čini zanimljiv holistički pristup.
Pored kratkog bavljenja crtanjem oko 2009. (radovi poput The Cycle i The End), Marta počinje kontinuirano da se bavi slikarstvom od 2016. godine, a značajan deo radova predstavljenih na ovoj retrospektivnoj izložbi nastaje u toku pandemije COVID-19. Nesvesno, ali i ne i neočekivano, veliki deo novijih radova poseduje motiv maski i lica, manje kao ilustracija naših maski za lice, a više kao metafora skrivanja i izražavanja sopstva. To su između ostalog slike The Night, The Tower, The Family, Angel i Nightmare. Prema rečima Oskara Vajlda, „čovek je najmanje svoj kada govori o sebi – dajte mu masku i reći će vam istinu“. Izgleda da je Martina istina pogled ka unutra čak i kad je teško.
Srđan Tunić, istoričar umetnosti, decembar 2020.
Fotografije: Marta Gajić.
